Od stycznia do lipca 2023 będę miał ogromną przyjemność być profesorem wizytującym w Polish Music Center/Thornton School Of Music na Uniwersytecie Południowej Kalifornii w Los Angeles.

Źródła inspiracji

Głównym z planowanych badań naukowych którymi chciałbym się zająć podczas pobytu na USC jest wpływ polskich kompozytorów emigracyjnych w rozwój przemysłu filmowego Hollywood. Realizację zadania umożliwi mi dostęp do unikatowych materiałów zdeponowanych w Polish Music Center w Los Angeles.  Plany naukowe obejmują także opracowanie i przygotowanie do druku i niepublikowanych partytur polskich kompozytorów emigracyjnych dostępnych w PMC. 

Początku mojej fascynacji polską muzyką kompozytorów emigracyjnych należy poszukiwać już 13 lat temu. Będąc studentem łódzkiej Akademii Muzycznej w całości oddałem się wykonawstwu muzyki współczesnej. Moim szczególnym zainteresowaniem stała się twórczość kompozytorów kręgu niemieckiego i amerykańskiego. Przez lata eksplorując ten obszar, instynktownie rozpocząłem poszukiwania jego źródeł u przełomu XIX i XX wieku.  Studiując osiągnięcia II Szkoły Wiedeńskiej oraz muzykę ekspresjonistyczną, w sposób naturalny natknąłem się na postaci kompozytorów polskich pochodzenia żydowskiego, którzy w większości emigrowali do Stanów Zjednoczonych. Z perspektywy badacza, twórczość ta jest dla mnie szczególnie cenna, gdyż w dużej mierze została zniszczona bądź zapomniana. Stało się dla mnie oczywiste, iż jedynym miejscem gdzie mogę znaleźć potrzebne mi informacje są Stany Zjednoczone. Szczególnie istotny jest dla mnie kontekst historyczny, nierozerwalnie związany z kształtem muzyki XX wieku. 

Równolegle z fascynacją polską muzyką XX wieku pojawiło się u mnie zainteresowanie historią kina. Będąc studentem Akademii Muzycznej w Łodzi miałem kontakt ze studentami szkoły filmowej oraz dostęp do kin studyjnych. Dzięki temu pogłębiło się moje zainteresowanie kinem gatunkowym i artystycznym, zagłębiłem się w kino alternatywne. Zaczynając od nurtów popularnych, zagłębiłem się w kino lat 30tych i 40tych, ze szczególnym uwzględnieniem kina amerykańskiego. Szczególnie interesujące dla mnie są początki kina, kino nieme oraz „złota era Hollywood”. 

W styczniu 2020 r. umożliwiono mi wgląd w rękopisy PMC dokumentujące kolejne etapy procesu twórczego, od szkicu fortepianowego po zapis partyturowy. Umożliwienie dostępu do zbiorów PMC otwiera przede mną nowe perspektywy rozwoju artystycznego, Z perspektywy badacza, twórczość ta jest dla mnie szczególnie cenna, gdyż w dużej mierze została zniszczona bądź zapomniana. Pozwoli to uchronić zbiory PMC przed zapomnieniem. Szczególnie istotny jest dla mnie kontekst historyczny, nierozerwalnie związany z kształtem muzyki XX wieku. 

Jako pracownik naukowy związany z polską uczelnią, pragnę przyczynić się do rozwoju nauki polskiej, upowszechnienia wiedzy i przywrócenia pamięci współtwórców amerykańskiego przemysłu filmowego. 

Stan badań

Zasób dostępnych źródeł polskojęzycznych poświęconych muzyce filmowej jest dość ubogi. Jeszcze trudniej dotrzeć do literatury przedmiotu poruszającej twórczość polskich kompozytorów emigracyjnych. Większość publikacji ma charakter popularnonaukowy i obejmuje głównie biografie postaci związanych ze stolicą przemysłu filmowego oraz prace w niewielkim stopniu poruszające problematykę muzyczną. Do najbardziej popularnych ksiązek poruszających polskie korzenie Hollywood należy cykl Andrzeja Krakowskiego. Jego publikacje, mające charakter popularnonaukowy, przedstawiają sylwetki załozycieli przemysłu filmowego, skupiają się jednak wyłącznie na mechanizmach powstania Hollywood oraz na wypracowaniu technologii i przemysłu filmowego, odnoiszą się do początku i źródła inspiracji. Nawet książka o pierwszym polskim zdobywcy muzycznego Oskara, Bronisławie Kaperze, traktuje o samych filmach, kwestię muzyki omawiając bardzo pobieżnie. Krakowski nigdy nie pisze o muzyce filmowej z perspektywy muzykologicznej i praktycznej.

W polskiej literaturze przedmiotu brak jest opracowania dotyczącego początków amerykańskiej muzyki filmowej oraz przeobrażeń, rozwoju technologii i systemu tworzenia muzyki do filmów. Większość opracowań dotyczących muzyki filmowej (w tym muzyki Hollywood) dotyczy czasów współczesnych oraz przemysłu filmowego, kwestię warstwy muzycznej traktując pobieżnie. 

Tematyka projektu

Dostęp do zbiorów PMC umożliwi mi realizację następujących badań:

a)    analizę, rekonstrukcję oraz skatalogowanie rękopisów (m.in. kolekcja dzieł Bronisława Kapera, Henryka Warsa, Krzysztofa Komedy), dokumentujących początki filmów dźwiękowych. Dostęp do unikalnych zbiorów nutowych (rękopisy, partytury, aranżacje, szkice) zapewni ich ochronę oraz uprzystępni materiały kluczowe dla polskiej kultury, tożsamości narodowej i historii. Cennym dodatkiem będzie kolekcja fotografii, korespondencji, dokumentów archiwalnych (rachunki, pamiątki, rzeczy osobiste, listy oraz zdjęcia rodzinne), wzbogacająca wiedzę na temat wpływu twórczości rodzimych twórców na kulturę̨ amerykańską̨. Owocem poszukiwań badawczych będzie pierwsza monografia dotycząca polskiego wkładu w rozwój muzyki Hollywood w ujęciu historycznym, jak muzykologicznym i praktycznym. 

b) analizę i skatalogowanie partytur, przygotowanie kopii unikatowych i wartościowych dzieł kompozytorów emigracyjnych, opracowanie ich pod względem praktyczno-wykonawczym z uwzględnieniem opracowania krytycznego i przygotowanie do druku (mając na uwadze najnowsze zasady edycji i redakcji materiału nutowego), dokonanie ich typologii z uwagi na pochodzenie, skład, wartość́ historyczną, znaczenie dla tradycji i polskiej kultury. 

Uwzględniając charakter źródeł, przeprowadzę jego selekcję i klasyfikację, a następnie dokonam analizy muzykologicznej, stylo-krytycznej i intertekstualnej, co umożliwi mi poszukiwanie analogii w posiadanych materiałach oraz wartościowanie materiałów pochodzących z niepewnych źródeł. Cenny dodatek stanowić będą wywiady z prof. Markiem Żebrowskim, osobami wskazanymi z PMC i żyjącymi potomkami twórców z tamtych lat. Swoją wiedzę pragnę uzupełnić o materiały dostępne w archiwum American Film Institute Oral History. Uzyskane materiały porównam z twórczością innych kompozytorów amerykańskich tego okresu. Pozwoli mi to osadzić wyniki badań w szerszym kontekście.

Pobyt i realizacja zaplanowanych zadań we współpracy z PCM umożliwią mi:

•     poszerzenie wiedzy na temat polskich twórców emigracyjnych

•     przyczynek do dalszych eksploracji naukowych i artystycznych (publikacje, wykłady, koncerty, nagrania fonograficzne)

•     przywrócenie od zapomnienia twórców emigracyjnych i ich dzieła

Żywię nadzieję, iż uczestnictwo w życiu kulturalnym i artystycznym Los Angeles zaowocuje nowym doświadczeniem, wzrostem świadomości artystycznej, inspiracjami twórczymi oraz stanowić będzie impuls do dalszych poszukiwań badawczych. Umożliwi ponadto kontakt z największymi artystami na świecie oraz pozwoli realizować się w charakterze koncertującego artysty muzyka. 

Ważnym aspektem pobytu w USA będzie zapoznanie się z amerykańskim sposobem zarządzania jednostką naukową, dbaniem o jej poziom naukowy i artystyczny co jest szczególnie istotnie dla mnie jako osoby, która od 1 września pełni analogiczną funkcję na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego. Bezcenne będą dla mnie rozmowy z dyrektorem PMC na temat sposobu zdobywania, katalogowania i przechowywania muzykaliów. Pragnę wymienić się dobrymi praktykami stosowanymi na naszym Uniwersytecie oraz czerpać z ogromnego doświadczenia dyrekcji Polish Music Center